Bạn có biết rằng tiếng Anh là ngôn ngữ chính thức của sáu mươi bảy quốc gia? Mỗi quốc gia có một giọng riêng và những câu nói phổ biến. Ngay cả ở Hoa Kỳ, có rất nhiều giọng điệu khác nhau. Người Mỹ ở miền Nam có giọng khác với người Mỹ sống ở California. Trọng âm khác nhau từ quốc gia đến quốc gia khác.
Tại các lớp học của Everest Education ("E2"), chúng tôi thỉnh thoảng lại được nghe phụ huynh hỏi “Cho con theo học tiếng Anh giọng Anh (British English), hay giọng Mỹ (American English) sẽ tốt hơn?”. Đây là một câu hỏi cực kỳ phổ biến, dù trên thực tế, cho rất nhiều phiên bản tiếng Anh khác tồn tại ngoài hai “loại” tiếng Anh này. Giữa tiếng Anh – Anh và tiếng Anh – Mỹ có một vài điểm khác biệt trong cách phát âm, ngữ pháp, và dĩ nhiên, cũng khác cả về giọng nói và từ vựng. Một số từ vựng, khi dùng trong tiếng Anh – Anh, sẽ mang ý nghĩa hoàn toàn biệt so với tiếng Anh – Mỹ. Chẳng hạn, từ “pants” trong tiếng Anh – Mỹ dùng để chỉ “quần dài”, trong khi đó ở tiếng Anh – Anh nó lại có nghĩa là “quần lót”.
Nếu trẻ đang học tiếng Anh với giáo viên người Anh, Mỹ, hay thậm chí là người Úc, phụ huynh có thể thắc mắc không biết liệu tiếng Anh nào mới được coi là “đúng chuẩn”. Ở bài viết này, chúng tôi sẽ phân tích tiếng Anh – Anh và Anh – Mỹ khác nhau như thế nào, tại sao lại có sự khác biệt này, và trẻ nên học cái nào mới là tốt.
1. Tại sao tiếng Anh - Mỹ lại khác với tiếng Anh - Anh?
Giữa thế kỷ 16 và 17, người Anh đã chính thức giới thiệu ngôn ngữ của mình đến với người Mỹ khi họ đặt chân đến vùng đất này. Vào thời điểm đó, chính tả vẫn còn chưa được chuẩn hóa. Người ta cần phải có từ điển để thống nhất với nhau các từ vựng nên được viết chính xác như thế nào. Ở Anh, từ điển được soạn thảo bởi các học giả tại London. Trong khi đó, ở Mỹ, người có công soạn thảo từ điển là một nhà từ điển học tên Noah Webster.
Webster mong muốn tiếng Anh của người Mỹ không chỉ đơn giản hơn, mà còn phải có cách phát âm khác biệt hơn so với tiếng Anh của người Anh, như là một cách thể hiện sự độc lập của người Mỹ đối với những luật lệ trước đây của người Anh. Ông quyết định bỏ chữ “u” trong các từ như “colour” hay “honour” – những từ sở dĩ hình thành do ảnh hưởng của văn hóa Pháp đến nước Anh – và thay vào đó biến chúng thành “color” và “honor”. Ông cũng đối những từ có hậu tố -ise thành -ize, vì cho rằng ngôn ngữ nên “đọc sao viết vậy”.
Về các phát âm, sở dĩ tiếng Anh – Anh và tiếng Anh – Mỹ có sự khác biệt trong cách mà họ phát âm các từ, là bởi nhóm người đầu tiên nhập cư tại Mỹ. Những người này sử dụng cách nói tiếng Anh “rhotic” – đọc rõ âm “r” trong các từ. Trong khi đó, giới thượng lưu tại Anh lại đọc chữ “r” này một cách nhẹ nhàng hơn, để chứng tỏ lối tiếng Anh “sang chảnh” của họ so với tầng lớp thông thường. Cách nói này được đánh giá là sang trọng và là chuẩn mực của sự thời thượng lúc bấy giờ, vậy nên nhiều người đã bắt đầu nói theo, và dần dần nó trở thành thứ tiếng Anh phổ biến ở miền nam nước Anh.
2. Sự khác nhau giữa tiếng Anh - Mỹ và tiếng Anh- Anh là gì?
Sự khác biệt lớn nhất giữa tiếng Anh – Anh (British English) và tiếng Anh – Mỹ (American English) nằm ở cách phát âm. Một số từ được viết cũng như được hiểu khác nhau giữa hai loại tiếng Anh này, đồng thời có một số điểm ngữ pháp khác biệt. Dưới đây là 5 sự khác biệt ngữ pháp lớn nhất giữa tiếng Anh – Anh và tiếng Anh – Mỹ.
1. Thì hiện tại hoàn thành và thì quá khứ đơn Trong tiếng Anh – Anh, người ta dùng thì hiện tại hoàn thành (present perfect) để nói về một hành động đã diễn ra trong quá khứ và vẫn còn tiếp diễn đến hiện tại.
Người Mỹ cũng dùng thì hiện tại hoàn thành với mục đích tương tự, nhưng họ thường sẽ dùng thì quá khứ đơn đối với những hành động mà họ đánh giá là đã “hoàn thành” rồi. Đây cũng là tình huống mà những trạng từ như already, just và yet được sử dụng thường xuyên.
Tiếng Anh – Anh
Tiếng Anh – Mỹ
He isn’t hungry. He has already had lunch.
– Have you done your homework yet?
– Yes, I’ve just finished it.
He isn’t hungry. He already had lunch.
– Did you do your homework yet?
– Yes, I just finished it.
2. Got và gotten Trong tiếng Anh – Anh, quá khứ phân từ (past participle) của động từ “get” là got.
Trong tiếng Anh – Mỹ, họ sử dụng gotten. **Lưu ý rằng “have got” được sử dụng phổ biến ở cả hai tiếng Anh – Anh và Anh – Mỹ khi dùng để chỉ sự sở hữu hay sự khẩn cấp, “have gotten” sẽ không đúng trong các trường hợp này.
Tiếng Anh – Anh
Tiếng Anh – Mỹ
– You could have got hurt!
– He’s got very thin.
– She has got serious about her career. BUT:
– Have you got any money?
– We’ve got to go now.
– You could have gotten hurt!
– He’s gotten very thin.
– She has gotten serious about her career. BUT:
– Have you got any money? (NOT Have you gotten …)
– We’ve got to go now. (NOT We’ve gotten to …)
3. Dạng động từ (verb form) với danh từ tập hợp (collective noun) Trong tiếng Anh – Anh, một động từ số ít hoặc số nhiều có thể dùng với một danh từ chỉ một nhóm người hay nhóm đồ vật (danh từ tập hợp). Họ sử dụng danh từ số nhiều nếu muốn chỉ một nhóm người, và dùng danh từ số ít nếu muốn ám chỉ một tập thể như một cá thể duy nhất.
Trong tiếng Anh – Mỹ, những danh từ tập hợp đều sẽ đi với động từ dạng số ít. ** Lưu ý rằng từ police luôn theo sau bởi động từ số nhiều.
Tiếng Anh – Anh
Tiếng Anh – Mỹ
– My family is/are visiting Pakistan.
– My team is/are winning the match.
– The crew is/are on the way to the airport. BUT:
– The police are investigating the crime.
– My family is visiting Pakistan.
– My team is winning the match.
– The crew is on the way to the airport. BUT:
– The police are investigating the crime.
4. Have và take Trong tiếng Anh – Anh, các động từ “have” và “take” hay được dùng với các danh từ như bath, shower, wash để chỉ hành động tắm gội giặt giũ, hay với các từ break, holiday, rest cho các kỳ nghỉ, sự nghỉ ngơi.
Ở tiếng Anh – Mỹ, người ta chỉ sử dụng từ “take”, không dùng từ “have” cho các trường hợp này.
Tiếng Anh – Anh
Tiếng Anh – Mỹ
– I’m going to have/take a shower.
– Let’s have/take a break.
– I’m going to take a shower.
– Let’s take a break.
5. shall Trong tiếng Anh - Anh, chúng ta thường dùng Shall I …? để đề nghị một điều gì đó và/hoặc Shall we …? để đưa ra lời đề nghị.
Trong khi đó, những từ này không được sử dụng thường xuyên trong tiếng Anh - Mỹ. Họ sẽ thường sử dụng những từ thay thế như Should/Can I …? hoặc Do you want/Would you like …? hoặc How about... ?
Tiếng Anh – Anh
Tiếng Anh – Mỹ
– It’s hot in here. Shall I open the window?
– Shall we meet in the café at 5?
– Shall we try that again?
– It’s hot in here. Can I open the window?
– Do you want to meet in the café at 5?
– How about we try that again?
3. Should my child learn American or British English?
Tiếng Anh là một ngôn ngữ rất khó để có thể phát âm chính xác hoàn toàn, bởi có vô số những trường hợp ngoại lệ trong cách phát âm. Thêm vào đó, cách viết tiếng Anh – Anh và tiếng Anh – Mỹ cũng có nhiều điểm khác biệt. Ví dụ như colour / color, centre / center, organise / organize, dialogue / dialog. Trẻ có thể đã làm quen với một kiểu tiếng Anh nhất định, tùy thuộc vào những gì con được học ở trường. Và điều này hoàn toàn bình thường. Chẳng có tiếng Anh nào là đúng hay sai cả.
Khi bàn đến các kỳ thì chuẩn hóa như IELTS, TOEFL hay các chứng chỉ tiếng Anh Cambridge khác, thí sinh hoàn toàn có thể sử dụng cả tiếng Anh – Anh, hay tiếng Anh – Mỹ đều được, bởi đây là những kỳ thi mang quy mô toàn cầu, họ sẽ chấp nhận nhiều loại tiếng Anh khác nhau trong quá trình đánh giá. Ví dụ, với các kỳ thi chứng chỉ Cambridge, cả tiếng Anh – Anh và tiếng Anh – Mỹ đều hợp lệ. IELTS, TOEFL, hoặc những kỳ thi Cambridge
chuyên sâu khác, hoàn toàn có thể chấp nhận việc sử dụng tiếng Anh - Anh hoặc Anh - Mỹ và vì tất cả các bài kiểm tra này đều được coi là bài kiểm tra chuẩn hóa toàn cầu, giám khảo sẽ chấp nhận các loại tiếng Anh khác nhau trong bài kiểm tra. Ví dụ, trong các bài kiểm tra tiếng Anh của Cambridge, trẻ có thể sử dụng cách đánh vần của Anh hoặc Mỹ.
Trong các kỳ thi chứng chỉ của hội đồng khảo thí Cambridge, đội ngũ giám khảo đã được huấn luyện để chấm điểm công bằng cho các thí sinh sử dụng cả tiếng Anh – Anh lẫn tiếng Anh – Mỹ. Trẻ sẽ không được điểm nói cao hơn ngay cả khi em biết dùng tiếng Anh – Anh. Giám khảo sẽ chỉ quan tâm đến việc liệu em có thể giao tiếp tốt một cách rõ ràng và hiệu quả hay không, điều này thể hiện ở những khả năng:
Nói được các từ một cách rõ ràng (pronunciation)
Biết nhấn mạnh đúng âm trong từ và đúng từ trong câu (word stress)
Biết lên giọng xuống giọng đúng lúc (intonation)
Tuy nhiên, có một ngoại lệ yêu cầu học sinh cần phải cẩn thận lựa chọn giữa tiếng Anh – Anh và Anh – Mỹ, đó là khi các em làm bài thi viết hoặc nói. Khi đi thi, nếu em đã lựa chọn cách viết, hoặc cách phát âm theo kiểu Anh hoặc kiểu Mỹ, em cần phải sử dụng phong cách đó một cách thống nhất xuyên suốt quá trình làm bài thi – đừng tự ý chuyển sang phong cách khác. Lý do học sinh không nên sử dụng kiểu “trộn lẫn” giữa tiếng Anh – Anh và Anh – Mỹ khi đi thi là bởi đây được đánh giá là hai loại tiếng Anh khác biệt. Khi chúng ta dùng cách viết của người Anh, giám khảo sẽ tự động mặc định ngôn ngữ của chúng ta là tiếng Anh – Anh và lấy đó làm tiêu chuẩn. Vậy nên, khi em đột ngột chuyển sang cách viết kiểu Mỹ, giám khảo sẽ cho đó là một lỗi sai chính tả, và đánh giá điểm từ vựng và ngữ pháp của em thấp hơn.
Lời kết...
Tiếng Anh có rất nhiều phiên bản và cách dùng khác nhau. Việc dạy con ý thức được những điểm khác biệt này để con có thể nhận dạng, phân biệt, cũng như không bị hoang mang khi mỗi người dạy mỗi kiểu là điều rất tốt, nhưng cha mẹ không nhất thiết phải quá lo lắng về vấn đề này. Tiếng Anh – Anh và tiếng Anh – Mỹ hoàn toàn có thể hiểu và sử dụng qua lại: người Anh có thể hiểu 95% những điều người Mỹ nói và ngược lại, trong hầu hết các trường hợp. Ngay cả khi bắt gặp những từ có nghĩa không giống nhau, họ vẫn hoàn toàn có thể suy ra được dựa vào ngữ cảnh câu nói. Vì vậy, vô tình sử dụng một từ kiểu Anh sẽ không dẫn đến tình trạng người Mỹ hiểu sai hoàn toàn.
Quay lại câu hỏi “Con nên học tiếng Anh – Anh hay tiếng Anh – Mỹ”, lời khuyên duy nhất mà chúng tôi có thể đưa ra cho cha mẹ, đó là: hãy cứ để con học thật tự nhiên! Hãy để con tự do khám phá ngôn ngữ, tìm thấy những niềm vui văn hóa khi học cách nhận biết sự khác biệt của hai loại ngôn ngữ này, và tự hoàn thiện giọng nói của mình theo thời gian. Xét cho cùng, con nói giọng Anh hay giọng Mỹ không quá quan trọng, điều quan trọng hơn là những gì con học được.
Nếu quý vị có bất cứ thắc mắc hay chủ đề nào muốn chúng tôi khai thác, vui lòng để lại bình luận bên dưới. Quý vị cũng có thể đăng ký nhận thông tin để được cập nhật những bài viết mới nhất, cũng như tìm thấy những nội dung hữu ích khác dành cho cha mẹ tại đây
